Işık kirliliğinin maliyeti
Işık kirliliği ekonomiye yüktür. Şehirlerin, örneğin Ankara’nın, Antalya’nın üstünde uçaktan gece aşağı bakmış olanlar savurgan aydınlatmayı kolayca görmüşlerdir: Yanlış yönlendirilmiş sokak ve cadde lambaları, ilanlar, reklamlar…Yüzeyin yansıma gücü, kar örtüsü hariç, genelde %15’in altındadır. Dolayısıyla uçaktan görünen ışık denizi, çoğunlukla yukarı yönlendirilmiş ışıktır. Bu savurulmuş ışıktır, boşa giden enerjidir, boşa giden yakıt kaynaklarıdır, boşa giden vergidir, boşa giden paradır ve boşa giden karanlık gökyüzüdür. Geceleyin uzaya kaçan ışık miktarı ışık kirliliğinin ve dolayısıyla boşa giden enerjinin iyi bir ölçüsüdür. Işık kirliliğinin bütün dünyadaki nitel boyutunun en iyi göstergesi, ABD Hava Kuvvetleri Savunma Meteoloji Uydusu Programı (DMSP) ile yeryüzünün uzaydan elde edilen nozaik gece görüntüleridir. (www.lightpollution.it/worldatlas/pages/fig6.htm)
DMSP ölçüleri kullanılarak, yer yüzünden uzaya kaçan ışığın maliyeti hesaplanabilmektedir. Bu verilerden elde ettiğimiz 1997 yılı için Türkiye “haritası” ve uzaya kaçan enerji miktarını aşağıda veriyoruz. (Aslan ve Isobe 2000).“Işık enerji kaybı”, ilgili yerleşim yerinden bir yılda uzaya kaçan ışık enerjisidir; bu hesaplanırken bir gecede ortalama 10 saat aydınlatma yapıldığı varsayılmıştır.
Şubat 1997 de Türkiye’de uzaydan görülen gece parlaklık dağılımı(maviden kırmızıya artıyor)
Şubat 1997 de DMSP tarafından algılanan enerji ve bundan hesaplanan ışık enerjisi kaybı
|
Gözlenen değer (10-8Watt/cm2/st/m) |
Işık enerji kaybı (106kWh/yıl) |
Alan (km2) |
Enerji kaybı/Alan (106kW h/yıl/km2 ) |
İstanbul |
2.27 x 103 |
13.6 |
2808 |
4.85 x 10-3 |
İzmir |
5.58 x 102 |
3.34 |
1086 |
3.08 x 10-3 |
Bursa |
2.92 x 102 |
1.75 |
739 |
2.37 x 10-3 |
Ankara |
1.13 x 103 |
6.77 |
1745 |
3.88 x 10-3 |
Antalya |
1.89 x 102 |
1.13 |
653 |
1.73 x 10-3 |
Adana* |
3.31 x 102 |
1.98 |
742* |
|
Kayseri* |
4.54 x 102 |
2.70 |
806* |
|
Konya* |
2.22 x 103 |
1.33 |
554* |
|
* Ölçekten kaynaklanan belirsizlik diğerlerinden farklı olduğu için son sütun verilmemiştir.
Bu çizelgeye göre, 1997 yılında İstanbul’dan 13,6 milyon kilovatsaatlık elektrik enerjisi uzaya gönderildi. Bu Ankara için 6,8 milyon kilovatsaat, Antalya için 1,1 miyon kilovatsaattır. Aralık 2010 itibariyle, elektriğin kilovat saat (kWh) ücreti konutlarda 19,5 Kr, sanayide 17,2 Kr olarak veriliyor. Ortalam 18 Kr alırsak, Aralık 2010 fiyatlarıyla, büyük şehirlerimizden 1997 yılında uzaya kaçan elektrik enerjisinin maliyeti hesaplanabilir.
1997 de uzaya kaçan enerjinin Aralık 2010 fiyatlarıyla maliyeti:
İstanbul 2.4 milyon TL/yıl
Ankara 1.2 milyon TL/yıl
İzmir 600 bin TL/yıl
Bursa 315 bin TL/yıl
Antalya 200 bin TL/yıl
Adana 350 bin TL/yıl
Kayseri 480 bin TL/yıl
Konya 240 bin TL/yıl
Kişi başına göğe giden enerji, 7 şehir için, Kayseri hariç, 1,6 ile 2,3 KWh / yıl arasındadır. Kişi başına ortalama tüketimi tüm Türkiye nüfüna uyarlayarak yaptığımız tahmine göre Türkiye’den 1997 yılında yaklaşık 120 milyon kilovasaatlık elektrik enerjisine denk ışık bu şekilde uzaya kaçmaktadır; bu 2011 yılı fiyatlarıyla yılda yaklaşık 22 milyon TL demektir.
Gerçek ışık kirliliği maliyeti iki nedenle bundan daha büyüktür: Birincisi, yıllık elektrik tüketimi artmaktadır; perdelenmemiş ya da yarı perdelenmiş armatürlerden salınan ışığın önemli bir kısmı yatayla 0 ile 45 derece açı yapan doğrultularda da yayılmaktadır; yukarıda sözünü ettiğimiz uzaydan alınan görüntülere bunun katkısı yoktur.
Diğer ülkelerle karşılaştırma yaparsak, aynı DMSP verilerinden, uzaya kaçan enerjinin yıllık maliyeti Londra için 2,9 milyon dolar, New York için, 14 milyon dolar, Paris için 3,3 milyon dolar veriliyor. ABD için toplam maliyet 2 milyar dolar, İngitere için 53 milyon sterlin verilmektedir.
Uydu görüntülerinden 2012 yılı haritası (www.blue-marble.de/nightlights/2012)
Gece uzaydan İstanbul ( 9 Eylül 2012, NASA).
Yukarıdaki listeden anlaşılacağı gibi, İstanbul’dan bu şekilde uzaya kaçan ışığın, yani boşa harcanan elektrik enerjisinin maliyeti 2012 itibariyle yılda 2,5 milyon TL den fazladır.
Yukarıda verilen 1997 ve 2012 yılı haritalarının göreli karşılaştırılmasından kolayca anlaşılabileceği gibi, ışık kirliliği ve maliyeti giderek artmaktadır. Bütün bunlar, elektrik üretirken tükettiğimiz sınırlı petrol, doğal gaz ve kömür kaynaklarımızın önemi bir kısmının boşa harcandığı anlamına gelmektedir ve bu yolla atmosfer de kirletilmiş olmaktadır. Yanlış dış aydınlatma doğal çevreyi de olumsuz etkilemektedir.