TİKE Projesi
Türkiye’de Işık Kirliliğini Engelleme çalışmaları
Dış aydınlatmada, yani kamunun ortak kullanım alanlarında yapılan aydınlatmada, gerektiğinden fazla ve yanlış yönde, yanlış zamanda ışık kullanılmasına ışık kirliliği diyoruz. Türkiye’de ışık kirliliğinin kültürel etkisini ve ekonomik boyutunu değerlendirebilmek için, ışık kirliliğinin nicel olarak ölçülmesine gereksinim vardır.
İstanbul Kültür Üniversitesi tarafından Temmuz 2010’da Türkiye’de gece gökyüzü parlaklığının ölçülmesi başlıklı bir proje başlatılmıştır. Bu projenin amacı; Türkiye’de seçilmiş yerleşim yerlerinde (şehirler, kasabalar, köyler), seçilmiş “karanlık” yerlerde, astronomi gözlemevlerinde ve milli parklarda, doğal yaşam alanlarında geceleyin gök parlaklığını ölçmek ve bu ölçümleri yıldızlı gecelerin doğal gök parlaklığı ile karşılaştırmaktır. Yerleşim yerlerinin gök parlaklığı verilerinden, ışık kirliliğinin ekonomik, çevresel ve kültürel boyutunun değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.
Gelecekte kurulması olası astronomi gözlemevleri için, amatör gökbilimi gözlemleri ve gökyüzü şenlikleri için uygun karanlık yerleri belirlemek ve bunların koruma altına alınması için ilgiler nezdinde girişimlerde bulunmak bu projenin amaçları arasındadır.
Gece gök parlaklığının ölçümleri, bir sayısal Gök Niteliği Ölçeri (Sky Quality Meter) ile yapılmaktadır. Bu sayısal alet, gece gökyüzünün karanlık düzeyinin görsel parlaklığını kadir/(açısaniyekare) cinsinden ölçer, USB bağlantısı ile bir PC ye aktarır. Kırmızıötesi engelleyici süzgeç, ölçümü görsel bant aralığı ile sınırlar. Tam Genişlik Yarı Maksimum (FWHM) açısal duyarlılığı ~ 20° dir. İstanbul Kültür Üniversitesi yöneticiliğinde, belli üniversite ve orta öğretim okullarından seçilen elemanlarla bir proje ekibi oluşturulmuştur. Ölçümler, başucu (zenit) doğrultusunda, aysız ve açık (yıldızlı) gecede, astronomi tanının bitiminden sonra yapılmaktadır, ölçüm saati ve ölçüm yerinin enlem ve boylamı dosyaya kaydedilmektedir. Ölçümlerin, yaz ve kış aylarında olmak üzere her ölçüm yerinde yılda en az iki kere tekrarlanması öngörülmektedir.
Ölçüm sonuçları etkileşimli Türkiye haritasına işlenecek ve bu sayfada duyurulacaktır.